Fasen van het rouwproces

Iedereen verwerkt het verlies van een dierbare op zijn eigen manier. Dit betekent dat het rouwproces er niet bij iedereen precies hetzelfde uitziet. Wel kun je volgens de theorie van Elisabeth Kübler-Ross bepaalde algemene fasen detecteren: de verschillende fasen van het rouwproces. Elisabeth Kübler-Ross is een Zwitsers-Amerikaans psychiater die in Amerika vooral beroemd werd om haar werk rond stervensbegeleiding. Ze verdiepte zich in het rouwproces en kwam tot de volgende conclusie: in het rouwproces zijn er een aantal fasen te onderscheiden. Wel zegt ze hierbij dat dit proces niet lineair is. Dat wil zeggen dat niet iedereen dit proces op dezelfde manier doorloopt. Zo slaat de ene bijvoorbeeld een fase over en blijft de andere weer langer in een bepaalde fase hangen. In dit artikel zoomen we wat dieper in op de vijf fasen zoals Kübler-Ross ze omschreef.

De vijf fasen van het rouwproces volgens Kübler-Ross:

Ontkenning

Hierbij wil je de realiteit liever niet onder ogen zien. Dit is eigenlijk een natuurlijke vorm van zelfbescherming. In principe laten we niet meer binnen dan dat we aankunnen. Het kan dus voorvallen dat je bepaalde informatie simpelweg niet binnenlaat. Pas later laat je bepaalde emoties op je eigen tempo toe.

Protest/boosheid

Als eenmaal tot iemand is doorgedrongen wat er daadwerkelijk gebeurd is, ontstaat er vaak een bepaalde boosheid. Waarom overkomt mij dit? Waaraan heb ik dit verdiend?
De boosheid kan zich richten op diverse mensen, bijvoorbeeld op de hulpverleners die het slechte nieuws brachten of op de overledene zelf. In deze fase kan er veel onbegrip zijn vanuit de omgeving, omdat deze boosheid op hen onredelijk kan overkomen.

Onderhandelen en vechten

In deze fase gaat het om onderhandelen. Als iemand doorheeft dat boosheid en protest niet helpen, probeert men het verlies te verwerken door bepaalde doelstellingen te bepalen of beloftes te doen. Denk aan het plan een marathon te lopen of te stoppen met een slechte gewoonte. Je belooft iets te doen wanneer je daar iets voor terugkrijgt. De motivatie in deze fase is vaak de hoop op herstel.

Verdriet en depressie

Wanneer iemand na verloop van tijd ontdekt dat ontkennen, boosheid en het gevecht aangaan niet helpen om het verlies écht te verwerken, volgt vaak teleurstelling of soms zelfs een depressie. Als de realiteit is doorgedrongen, zal de werkelijkheid op een gegeven moment ook geaccepteerd moeten worden. Gevoelens als verdriet, spijt, angst, onzekerheid en schuld kunnen hierbij de overhand nemen. In zo’n periode kan het heel moeilijk zijn om de persoon die rouwt nog te bereiken. Iemand voelt zich machteloos en sluit zich vaak af voor contact. De oorzaak van een depressie is volgens Elisabeth Kübler-Ross vaak onderdrukte woede.

Aanvaarding

Hier gaat in de meeste gevallen een behoorlijke tijd aan vooraf. Er komt berusting en iemand zal de situatie los kunnen laten. Let op: loslaten is in deze context niet hetzelfde als vergeten. Het gaat er vooral om dat je het een plekje kunt geven. Dat wil zeggen dat je langzaam weer door kunt gaan met je eigen leven en je eigen leven beetje bij beetje weer weet in te richten zonder die ene dierbare persoon.

Zoals eerder gezegd doorloopt iedereen zijn eigen proces. Het hoeft dus ook niet zo te zijn dat je de bovenstaande vijf fases allemaal in deze volgorde doorloopt. Inmiddels zijn er naast de theorie van Kübler-Ross ook andere theorieën over rouwverwerking. Maar er wordt nog heel vaak teruggegrepen op het model van Elisabeth Kübler-Ross en op de daarachter liggende gedachte.

Herken jij (een of meerdere van) deze fasen van het rouwproces? En welke fase vond jij het lastigst? We lezen graag jouw verhaal in een reactie onder dit artikel.