De dood als een mystieke ervaring

Het meemaken van het overlijden van iemand die heel dicht bij je staat is een ingrijpende ervaring. Ingrijpend in de breedste zin van het woord; het kan ontroerend zijn, hartverscheurend, verdrietig, maar ook verlichtend, mooi en nog veel meer. Bijna dertig jaar geleden was ik erbij toen mijn vader zijn laatste adem uitblies en dit was voor mij een bijna mystieke ervaring.

Een bedreigde diersoort in een kippenhok

Mijn vader... Als ik aan hem terugdenk moet ik glimlachen. Wat een lieve man, verzorgend en zelfopofferend stond hij aan het hoofd van een gezin vol met vrouwen: een echtgenote en vijf dochters. Geen zonen, nee... Wat moet hij zich vaak hebben gevoeld als een bedreigde diersoort in een kippenhok! Te midden van alle tumult dat zo'n huishouden met zich meebrengt wist hij ons als de rust zelve door de kinder- en puberjaren heen te slepen, totdat we schoorvoetend maar nieuwsgierig ons plekje buiten het ouderlijk huis konden gaan zoeken. Net toen we zover waren, kreeg mijn moeder de ziekte Multiple Sclerose (MS) in een behoorlijk agressieve vorm. Mijn vader nam als vanzelfsprekend de zorg voor mijn moeder op zich, naast zijn drukke baan als notaris in een Brabants kerkdorp. Dit betekende elke paar uur naar huis gaan om haar in en uit bed te begeleiden, uit- en aankleden, toiletgang, maaltijden verzorgen, gebroken nachten omdat de zorg ook dan doorging. Ik heb mijn vader al die jaren nooit horen klagen, voor mij kwam hij dichtbij het beeld van een heilige.

Soms heb je de illusie…

Als jong volwassene heb je soms de illusie dat alles zo eindeloos zal doorgaan... Maar dat is natuurlijk niet zo. Het had in de lijn der verwachting gelegen, dat de gezonde partij de zieke had overleefd, maar de realiteit was hard: op zijn 58e kreeg mijn vader kanker, en ondanks een zwaar jaar van chemo's, bestralingen en een operatie kwam de kanker terug. Toen het duidelijk werd, dat zijn einde nabij was, besloten wij, zijn vijf dochters, nog éénmaal allemaal onze intrek te nemen in het ouderlijk huis om voor onze beide ouders te zorgen. Het huis was al aangepast aan de ziekte van onze moeder en we besloten nog een ziekenkamer voor vader in te richten. Om beurten verzorgden we onze ouders en waakten we bij vader.

De stille kracht

Na ruim een week was vader inmiddels zo verzwakt door de ziekte en de morfine, dat de momenten dat hij bij bewustzijn was steeds langer uitbleven en korter duurden. In de, naar later bleek, laatste nacht, ontwaakte ik rond één uur 's nachts en werd ik als het ware uit bed geleid naar beneden. Daar aangekomen zag ik mijn andere zussen één voor één tevoorschijn komen in het kamertje waar vader sinds een dag in een comateuze slaap lag. Alsof het was afgesproken maakten we onze moeder wakker en reden haar in haar rolstoel naar het bed van haar echtgenoot. Nog steeds hadden we geen woord met elkaar gewisseld, het was alsof een stille kracht ons had geleid tot dit punt. En net toen wij met z'n allen om het bed van vader waren verzameld, richtte hij zich op, opende zijn ogen, keek ons allemaal nog een keer aan, zakte met een diepe laatste ademstoot terug in de kussens en ging heen. Alsof hij had gewacht op het moment dat hij zijn hele gezin nog één keer bij elkaar had… Diep ontroerd door deze mystieke ervaring stonden wij daar, en ik spreek voor mijzelf als ik zeg, dat ik er op dat moment van overtuigd was, dat de geest in staat is tot grootse dingen als het lichaam stervende is. Hij had ons allemaal bij zich geroepen…

Het leven mag en moet geleefd worden

Ik ben dankbaar dat ik getuige mocht zijn van zo'n mystieke ervaring, het heeft het afscheid van mijn vader zinvol gemaakt en mijn leven diepgang gegeven. Ik heb ervaren hoe mooi het moment van sterven kan zijn en heb hierdoor geen angst voor de dood. Dit maakt mijn leven waardevol in die zin, dat ik het zie als een onderdeel van de cyclus van leven en dood. Een leven, wat geleefd mag en moet worden in elke zin van het woord!