Iedereen neemt afscheid op zijn eigen manier

Iedereen neemt afscheid op zijn eigen manier. Een manier die misschien vanuit de opvoeding is aangeleerd of een manier die grenst aan ‘sociaal wenselijk’ gedrag. Afscheid nemen wanneer we iemand een tijd lang niet zullen zien is anders dan wanneer we afscheid nemen van een vriendschap. Een moment waarop je beseft: diegene past niet meer bij mij. Je voelt je wellicht in die relatie buitengesloten of zelfs opgesloten. Je groeit niet meer, je staat stil en wordt naar beneden gezogen. Afscheid nemen kan na het nemen van die stap een enorme opluchting geven. Ruimte, vrijheid en blijheid.

Maar afscheid nemen, omdat de dood zich bemoeide met het leven is van een ander kaliber. Vooral wanneer de dood zich niet had aangekondigd. Het hoofd en hart van de nabestaande(n) krijgen niet de kans om zich af te stemmen. Er ontstaat in korte tijd een kortsluiting in lichaam en geest met als gevolg verwardheid en een berg aan vragen.

Voorzichtig naar een afscheid toewerken

Gelukkig krijgen we in Nederland de tijd om een uitvaart te regelen. Het is hier niet zo dat van de één op de andere dag een lichaam begraven moet worden. We kunnen zien om het te gaan geloven. We kunnen horen hoe de stilte rondom het lichaam heerst. We kunnen voelen en de kou ervaren.

Tijdens al deze ervaringen, die dagen en dagen in beslag kunnen nemen, omdat besef zich niet laat afdwingen, moet er toch voorzichtig naar een afscheid worden toegewerkt. Er komt een uitvaartondernemer om alles te regelen en ik word gebeld voor het schrijven van de teksten voor de bijeenkomst of afscheidsdienst. Vooral wanneer de dood plotseling is ingetreden, weet ik dat er een chaos kan heersen bij de mensen waar ik het huis binnenkom. Verdriet en boosheid, huilen en soms schreeuwen, maar vaak ook ongeloof en stilte. Vanaf het moment waarop ik de nabestaanden ontmoet, luister ik met mijn ogen. Ik zoek en zie hoe de overledene heeft geleefd met iedereen om zich heen. Ik luister met mijn oren en vooral: ik luister tussen de regels door op zoek naar datgene wat niet gezegd wordt, maar o zo belangrijk is. Ik luister naar mijn gevoel, neem pauzes, durf te vragen en durf mee te huilen.

De pijn van afscheid is tastbaar

Thuisgekomen zet ik alles op een rijtje in mijn eigen hoofd en hart. De pijn van afscheid is tastbaar bij diegene die ik daarvoor had gesproken, maar het mag niet mijn schrijven beïnvloeden. Mijn doel blijft altijd: een zo respectvol mogelijke afscheidsdienst schrijven met een levensverhaal wat de overledene eer aan doet en waarbij de nabestaanden een goed gevoel overhouden aan de laatste keer van samenzijn: de laatste groet en het definitieve afscheid.

Iedereen neemt afscheid op zijn eigen manier en ik beweeg daarin mee als mens, als vrouw en moeder, als uitvaartspreker en ritueelbegeleider. Wanneer er door de tranen heen een knikje en een glimlach wordt gegeven, is mijn schrijven over het afscheid geweest zoals gewenst.

Dan krijgt het woord ‘Rust’ een diepere betekenis.