Alles over thanatopraxie

Voor de meeste nabestaanden is het belangrijk om hun dierbare nog te kunnen zien na het overlijden. Gelukkig bestaan er diverse methodes om het lichaam tot aan de de dag van de uitvaart in ‘goede staat’ te houden. Het zien van de overledene is voor velen immers een essentieel onderdeel van hun rouwproces en het kan hen helpen bij het verwerken van het verlies. Een bijzondere methode om een lichaam voor korte tijd te conserveren is thanatopraxie. Wij vertellen je hier graag wat meer over!

Thanatopraxie in het kort

De naam ‘thanatopraxie’ is afgeleid van de Griekse woorden ‘thanatos’ (dood) en ‘praxis’ (handeling). Maar wat is thanatopraxie nou eigenlijk? Simpel uitgelegd is thanatopraxie een tijdelijke en lichte balseming die het mogelijk maakt om het lichaam van een overledene voor een korte tijd te conserveren. Naast het afremmen van het ontbindingsproces en de bacteriegroei, remt thanatopraxie ook de lichamelijke veranderingen die na het overlijden optreden. Denk hierbij aan verkleuringen van de huid, lippen en nagels, en het vrijkomen van lichaamsvocht en -geuren. Verkleuringen van de huid zijn na de behandeling voor een groot deel vrijwel niet meer zichtbaar, de huid krijgt een natuurlijke kleur en de overledene voelt niet koud aan. Voor nabestaanden kan het erg belangrijk en fijn zijn om hun dierbare op deze manier opgebaard te zien. Thanatopraxie wordt dan ook door velen omschreven als een mooie en warme manier van opbaren. 

Thanatopraxie als alternatief voor de bekende koelplaat, wordt onder andere aanbevolen in de volgende situaties: 

• Als de uitvaart om bepaalde redenen wordt uitgesteld, bijvoorbeeld als er familie uit het buitenland moet komen;
• een slechte conditie van het lichaam, bijvoorbeeld vanwege een ziekteproces;
• na een ongeluk waarbij er veel verwondingen aan het lichaam zijn opgetreden;
• als er sprake is van overmatige verkleuringen.

Hoe werkt het?

Met een kleine incisie van slechts enkele centimeters in de hals of lies wordt door een invasieve handeling vloeistof in de bloedbaan gebracht. Om de vloeistof goed te verspreiden wordt het lichaam gemasseerd. Door middel van een klein gaatje in de buik worden het bloed, vocht en andere lichaamsvloeistoffen uit het lichaam afgevoerd en opgevangen in een canister. Dit wordt uiteindelijk afgevoerd als medisch afval.

De meest gebruikte vloeistoffen bij thanatopraxie omvatten een basis van zouten, olie en een laag formalinegehalte die de ontbinding afremmen. Als laatste wordt de holte vloeistof geïnjecteerd in de borst- en buikholte. Deze vloeistof dient voor de conservatie van de organen. Naarmate de dagen vanaf het moment van de behandeling voorbij gaan, breekt het lichaam de conserverende vloeistoffen af en begint het natuurlijk ontbindingsproces. In welk tempo de werking van de vloeistof afneemt verschilt per persoon.

Met of zonder formaldehyde

Er bestaan vloeistoffen met en zonder formaldehyde. Welke gebruikt wordt hangt veelal af van het aantal dagen tot de uitvaart. Vind de uitvaart plaats na de wettelijk bepaalde termijn van zes werkdagen? Dan maakt de thanatopracteur in de meeste gevallen gebruik van een vloeistof die formaldehyde bevat. Was de overledene milieubewust en is er gekozen voor een uitvaart waarbij groen en duurzaamheid een belangrijke rol spelen? Dan kun je dit aangeven bij de uitvaartondernemer en/of thanatopracteur. Zij kunnen dan bijvoorbeeld gebruik maken van vloeistoffen zonder formaldehyde.

Belangrijke voordelen van thanatopraxie op een rij:

• De overledene voelt niet ijzig en koud aan.
• Cosmetische voordelen; verkleuringen, geuren en uitdroging worden teruggedrongen, waardoor de overledene een natuurlijke kleur heeft en ingevallen wangen en gelaat weer zoveel mogelijk hun natuurlijke vorm krijgen.
• Het lichaam kan in iedere gewenste houding worden opgebaard.
• Thanatopraxie vergroot de kans dat de overledene tot aan de dag van de begrafenis of crematie mooi opgebaard kan worden.
• De ruimte waarin het lichaam ligt opgebaard hoeft niet op een lage temperatuur gehouden te worden, wat fijn kan zijn in het geval van een thuisopbaring. De omgevingstemperatuur heeft dankzij de geïnjecteerde vloeistoffen geen invloed op het ontbindingsproces. 
• Geen last van geluiden van een draaiende motor van een koelplaat en/of airco. 
• Geen problemen met de matras of condensvorming vanwege een koeling.

Wist je dat…

• Thanatopraxie/lichte balseming sinds 1 januari 2010 in Nederland is toegestaan voor iedereen? Van 1955 tot 2010 werd lichaamsconservering slechts toegestaan op een selecte groep, waaronder leden van het koningshuis.
• Thanatopraxie ook na orgaandonatie of obductie kan worden toegepast?
• De behandeling, uiteraard afhankelijk van de lichaamsconditie, niet onmiddellijk hoeft plaats te vinden na het overlijden? Thanatopraxie kan uren en zelfs een dag na het overlijden uitgevoerd worden op het lichaam. In de meeste gevallen is koeling in de tussentijd niet noodzakelijk. 
• Niet iedereen zomaar een thanatopraxie behandeling mag uitvoeren? In Nederland mag deze behandeling alleen worden uitgevoerd door gecertificeerde thanatopracteurs. Je kunt altijd het ‘Register Erkende Thanatopracteurs’ raadplegen. Neem ook eens een kijkje bij Remco Hol Thanatopraxie en overledenenZorg en Thanatopraxie Rens de Peijper.
• Thanatopraxie ook op kinderen kan worden toegepast?
• De behandeling niet perse in een mortuarium of verzorgingsruimte van een uitvaartcentrum hoeft plaats te vinden? Zo kunnen nabestaanden bijvoorbeeld ook kiezen voor een thuislocatie.
• Thanatopraxie wordt vergoed door bijna alle uitvaartverzekeringen?

Bron: Remco Hol Thanatopraxie & OverledenenZorg, Thanatopraxie Rens de Peijper