De lege stoel

Een cliënte, jonge vrouw van bijna 20, vertelt: "Niemand ging zitten op de lege stoel van papa nadat hij was overleden. Pas na een paar maanden zijn mama, mijn zus en ik met z'n drieën op de kop van de tafel gaan zitten. Mama zit nu aan de andere kop van de tafel. Alleen, want dat is hoe het nu is. Door die lege stoel is er zoveel veranderd in het gezin. Het zit in alle haarvaten. Er moest laatst iets opgehangen worden. Wie doet dat nu? Mijn zusje speelde een belangrijke finale. Wie moedigt haar nu aan? Wie staat er op die plek? "

Parentificatie

In de begeleiding zie ik dat de oudste zus de ouderrol naar zich toe trekt. Als therapeut hebben we daar een term voor: 'parentificatie'. Het kind, dat op de plek van de ouder - de Parent - gaat staan. Maar net als dat je voor kinderen met een label ADHD nog geen antwoord hebt op de vraag wat het kind nodig heeft, heb je met het label parentificatie ook nog geen antwoord. Want wat maakt dat het ene kind met alle toewijding in het lege gat springt en de ander ervan weggaat? Is dat voor één van beide daadwerkelijk een keus? Of meer een instinctieve beweging die ze maken?

De lege stoel als metafoor

De lege stoel staat metafoor voor heel veel plekken die door papa gevuld werden met zijn zorg, Rotterdamse nuchterheid, toewijding en humor. Wat doe je als gezin met al die leegte en gaten? Bij de begeleiding van dit gezin nodig ik de moeder en twee dochters bij me uit. Om zaken weer op zijn plek te laten vallen liet ik ze tekenen hoe de rollen, toen papa er nog was, waren verdeeld, hoe het nu is en wat ze in de toekomst zouden willen. Alle drie tekenden ze voor de toekomst de zusjes naast elkaar en de moeder boven hen.

'We moeten het samen doen!'

Ter voorbereiding op ons gesprek hadden ze allemaal aan elkaar een brief geschreven. Waarin ze schreven waar sorry voor te zeggen, wat ze de ander niet meer kwalijk zouden nemen en waar ze de ander voor wilden bedanken. Ze konden zien dat de misverstanden van de afgelopen tijd niet expres waren. Het erkennen van wat was gebeurd gaf veel lucht en op basis daarvan maakten ze nieuwe afspraken voor het gezinsleven. Ze besloten een nieuwe start te maken met de uitspraak: 'We moeten het samen doen!'

Extra steun

Voor gezinnen is het de kunst te begrijpen dat veel frictie ontstaat door de plekverwisseling en dat iedereen anders met verlies omgaat. Dat vraagt heel wat in de dagelijkse praktijk. Er is een uitspraak: 'It takes a village to raise a child'. Een gezin met groot verlies heeft ook extra steun nodig. Om de dingen te kunnen zien, die je zelf niet kan zien.