De laatste verzorging

Als iemand van wie je houdt, sterft, verzorg je hem of haar voor de laatste keer. Dit heet ook wel afleggen of postmortale zorg. Voor nabestaanden kan dit een belangrijke en troostrijke stap zijn in het afscheidsproces. Maar soms is het ook best aangrijpend. In dit artikel leggen we uit wat er allemaal gebeurt bij de laatste verzorging na het overlijden, zodat je als nabestaande weet wat hierbij komt kijken.

Wat houdt de laatste verzorging in?

Bij de laatste verzorging was en kleed je het lichaam. Ook verzorg je het haar en de nagels (wassen en knippen). Verder sluit je de ogen en de mond van de overledene met veel zorg.

Bij de laatste verzorging na een overlijden doe je vaak ook het volgende:

• incontinentie-materiaal aanbrengen

• de ogen sluiten met oogkapjes

• de mond sluiten met een technische sluiting

• indien nodig scheren

Bij een uitgebreide laatste verzorging doe je, indien nodig, ook het volgende:

• een katheter, infuusnaalden, pacemaker of icd verwijderen

• een stoma verschonen

• wonden verzorgen

• de overledene koelen

• make-up aanbrengen

Na de laatste verzorging baar je de overledene op, thuis of op een andere locatie. 

Wie doet de laatste verzorging?

Wie de laatste verzorging doet, hangt vaak af van wat de overledene en/of de nabestaanden willen. Ook het geloof van de overledene en de familie spelen soms een belangrijke rol in de uiteindelijke keuze.

Een overledenenverzorger

Meestal verzorgt een overledenenverzorger die hierin gespecialiseerd is de overledene. Het verzorgen en opbaren van een overledene is immers een vak apart. Met onder andere thanatopraxie, restauratie en visagie bieden zij de juiste laatste verzorging na een overlijden, op een respectvolle en zorgzame manier.

De uitvaartondernemer

De uitvaartondernemer kan de laatste verzorging ook doen. Alleen of samen met de familie. De uitvaartondernemer voert de handelingen stap voor stap uit en legt bij elke stap eerst uit wat er precies gebeurt of wat jij als nabestaande, indien gewenst, zelf kunt doen.

Een aflegvereniging

Elke religie heeft zijn eigen gebruiken en rituelen rond de dood. Voor een religieuze uitvaart waarbij een rituele bewassing hoort, kun je eventueel bij een speciale aflegvereniging terecht. Bij Surinaamse creolen zijn aflegverenigingen belangrijk. Speciale wassers die de gangbare rituelen bij het kleden en wassen van de overledene kennen, doen de aflegging. Er zijn ook Islamitische aflegverenigingen met rituele bewassers.

Zelf afleggen

Je kunt ook zelf een paar handelingen van de laatste verzorging doen. Bijvoorbeeld gepaste kleding zoeken, je dierbare samen aankleden, het haar wassen en in model brengen of make-up aanbrengen. Als je dit liever niet zelf doet, kan het ook heel waardevol zijn om erbij te zijn als je dierbare wordt verzorgd. Geef gerust je grenzen aan bij de uitvaartondernemer of overledenenverzorger. 

Waar en wanneer gebeurt de laatste verzorging?

Je mag pas beginnen met afleggen nadat de schouwarts iemand officieel dood heeft verklaard. De schouwarts moet onder andere vaststellen of iemand een natuurlijke dood is gestorven. Als iemand een onnatuurlijke dood is gestorven, mag 

de laatste verzorging nog niet gebeuren, omdat je dan essentiële aanwijzingen over de doodsoorzaak kunt weghalen. Ook moet je eerst onderzoeken of de overledene orgaandonor is.

Je hoeft je dierbare niet meteen na het overlijden te verzorgen. Neem eerst de tijd om bij het verlies stil te staan. Overleg met je gezin en de uitvaartondernemer waar en hoe je de laatste verzorging doet en wie wat doet. Dat kan ook thuis of ergens anders waar je je prettig voelt.