Islamitische uitvaart: gebruiken en rituelen

Elk geloof kent zijn eigen gebruiken en rituelen. Ook bij het afscheid vallen we terug op traditionele riten. Vandaag vertellen we je meer over de islamitische uitvaart. Wist jij bijvoorbeeld dat je voor de islam niet gecremeerd mag worden? En dat een begrafenis onder moslims oorspronkelijk een gelegenheid was enkel en alleen voor mannen? Wij praten je bij.

Cremeren is verboden

Er zijn verschillende moslimrituelen bij het overlijden en begraven. Toch kunnen per land of stroming de gebruiken verschillen. De regels over hoe te handelen bij een overlijden zijn gebundeld in de verzameling van de Hadiths (overleveringen). Zo moet de toestand van het lichaam van de overledene bijvoorbeeld gerespecteerd worden en mag dit nooit worden beschadigd. Cremeren is dus verboden. Bij een islamitische uitvaart moeten er een aantal gebruiken voltrokken worden en de imam (geestelijke) speelt hierin een belangrijke rol.

Taken bij een islamitische uitvaart

Samengevat worden er vier taken onderscheiden bij een islamitische uitvaart:

1. Het wassen/reinigen van het lichaam;
2. Het lichaam in doeken wikkelen;
3. Het gebed voor de overledene;
4. De begrafenis

Het wassen van het lichaam is erg belangrijk, omdat volgens de Koran al het gestorvene 'onrein' is. Eerst wordt de mond op zo'n manier gesloten dat die niet openvalt. Het lichaam wordt drie keer gewassen. Is het daarna nog altijd niet 'rein' genoeg, wordt het een vierde keer en vijfde keer gewassen. Het aantal wassingen moet trouwens altijd oneven zijn. Mannen worden uitsluitend door mannen gewassen en vrouwen enkel door vrouwen. Bij het reinigen worden lotusblad, zepen en heerlijk ruikende parfums gebruikt. Deze producten mogen geen alcohol bevatten. Na dit schoonmaakproces wordt de overledene in doeken gewikkeld, waarbij de man drie doeken krijgt en de vrouw vijf stuks. De doeken mogen niet van zijde zijn en ook niet ''versierd' zijn met stiksels en dergelijke.

Gebed voor de overledene

Wanneer het lichaam na het wassen naar de moskee wordt overgebracht, volgt het janaza gebed (letterlijk: het 'dodengebed'). Dit gebed voor de overledene is open voor de hele gemeenschap, al verschilt per gemeenschap en ruimte of vrouwen hier ook aan meedoen. Het is verplicht dat minstens één moslim op de wereld een janaza gebed voor de overledene doet. Wanneer geen enkele moslim dit gebed doet, zijn alle moslims daar verantwoordelijk voor.

Gezicht richting Mekka

Wat past bij een islamitische uitvaart is ingetogenheid en rust. De overledene wordt gedragen bij de begrafenis, waarbij zoveel mogelijk mannen steeds een stukje de kist dragen. Bij dit draagproces wordt er in een flink tempo gestapt. De overledene wordt op zijn rechterzijde in het graf gelegd, zodat zijn gezicht richting Mekka ligt. De lijkwade wordt aan het hoofd en de voeten losgemaakt en het graf wordt op die manier gevuld dat de persoon in kwestie altijd op de rechterkant van zijn zij ligt en blijft liggen. Om het hoofd te beschermen, kan er een stenen afdakje boven het hoofd gemaakt worden. Daarna worden er drie handen gevuld met aarde in het graf gestrooid door iedereen die bij de begrafenis aanwezig is. Elke strooimoment wordt ondersteund met de volgende spreuken:

• "Hiervan schiepen wij u"
• "Wij deden u hierin terugkeren"
• "Hieruit zullen wij u weer doen opstaan op de Laatste dag"

Een eenvoudig graf

Het graf van een moslim wordt opgevuld tot een heuveltje, maar blijft wordt niet aangekleed met  'versieringen'. 

Alleen een grafsteen met basisgegevens wordt voorzien, zodat het graf teruggevonden kan worden. Wel mogen er bloemen op het graf gelegd worden. Tegenwoordig zien we in België overigens wel steeds meer islamitische graven met wat luxueuzere grafstenen. Denk hierbij aan grafstenen met Koranteksten of met afbeeldingen van bijvoorbeeld een moskee.

Nog meer weetjes over de islamitische uitvaart

• Van oorsprong is de islamitische uitvaart een gelegenheid voor alleen mannen. Bij sommige soennitische gemeenschappen mogen vrouwen na de ceremonie nog steeds niet meelopen naar het graf. Bij de sjiieten is het wel gebruikelijk dat vrouwen meelopen.
• Na de begrafenis wassen alle moslims hun handen.
• Moslims kennen een condoleanceperiode van drie dagen en een rouwperiode van veertig dagen. Om de nabestaanden te ontlasten, zorgen de familie en buren de eerste drie dagen voor hun eten.
• De weduwe rouwt overigens wel wat langer, namelijk vier maanden en tien dagen. In deze tijd draagt ze geen make-up of sieraden.

Bron: De Stichting Islamitisch Begrafeniswezen, Faisal Mirza (Wij blijven hier)