Uitvaartrituelen in andere culturen: wat kun je verwachten?

België is al eeuwenlang een multiculturele samenleving, waar veel verschillende culturen en religies naast elkaar bestaan. Dit betekent ook dat er verschillende uitvaartrituelen en -regels zijn. Wij geloven graag dat je niet op de hoogte bent van alle uitvaartrituelen uit andere culturen kent.

In sommige gevallen is het echter wel handig om meer te weten over uitvaartrituelen in andere culturen. Zeker als je wordt uitgenodigd op een uitvaart van iemand met een andere culturele achtergrond. Zo weet je wat je ongeveer kan verwachten en waar je rekening mee kan houden. Daarom lijstten wij de belangrijkste uitvaartrituelen uit andere culturen voor je op.

Uitvaartrituelen in andere culturen; wat kun je verwachten?

Caribische uitvaartrituelen

Het overgrote deel van de Caribische Nederlanders is rooms-katholiek. De uitvaart wordt vaak georganiseerd volgens de regels van de kerk waar de familie van de overledene toe behoort. Er vindt op de dag van de uitvaart een mis plaats in de kerk. Meestal wordt zwarte of witte kleding gedragen.

Er wordt over het algemeen gekozen voor begraven in plaats van cremeren. Het idee hierachter is dat het lichaam van de overledene ongeschonden het graf in gaat om aan de laatste reis te beginnen. Voordat men bij de begraafplaats aankomt, wordt er nog een rondje in of om het huis van de overledene gemaakt met de kist. Op deze manier wordt het afscheid definitief. Nabestaanden geven de overledene dikwijls nog persoonlijke dingen mee in de kist maar ook goede wensen of vragen voor eerder gestorvenen. Na de begrafenis worden er acht dagen van rouw gehouden waarbij er wordt gebeden. Tijdens deze rouwperiode wordt er niet alleen gepraat en gehuild, maar ook veel muziek gedraaid en soms zelfs gedanst. Op de achtste dag na de begrafenis doen de nabestaanden alle ramen open zodat de geest van de overledene hen rustig kan verlaten oftewel 'manda spiritu bai', letterlijk vertaald: stuur de geest weg. 

Chinese uitvaartrituelen

Ook de Chinezen kiezen traditioneel gezien voor begraven in plaats van cremeren. Een bijzonder uitvaartritueel dat voorafgaat aan een Chinese begrafenis is dat de nabestaanden nep geld (of zoals zij het noemen: geestengeld) verbranden. Dit geld staat voor de rijkdom die de nabestaanden de doden toewensen in het hiernamaals. De Chinezen zien rood als de kleur van geluk en feest, dus het is niet gebruikelijk rode kleding te dragen op een uitvaart. Je draagt het best witte kleding, omdat zij dit zien als een geschikte kleur voor rouw. De nabestaanden dragen daarom volgens de traditie witte kleding van ongebleekt katoen. De aanwezigen houden tussen beide handen wierookstokjes vast en maken hier driemaal een buiging mee.

Net zoals bij veel uitvaartrituelen in andere culturen zijn er ook hier heel wat gebruiken die te maken hebben met het verjagen van geesten. Wanneer de kist het graf inzakt, draaien de aanwezigen zich om zodat zij dit niet hoeven te zien. Hiermee vragen ze dat de geesten ver weg blijven en niet met ze mee naar huis gaan. Ook mag er nooit een paraplu worden opgestoken op de begraafplaats, omdat de geest van de overledene hieronder zou kunnen schuilen. Dus hoe hard het ook regent ... de paraplu blijft toe!

Hindoestaanse uitvaartrituelen

Zoals bij veel uitvaartrituelen in andere culturen voeren de Hindoestanen ook rituelen uit die gericht zijn op het eren van de doden vóór en tijdens de uitvaart. Bij de Hindoestanen is het de gewoonte om te cremeren, omdat het lichaam dan het snelst terugkeert naar de 'bron'. Tijdens de uitvaart wordt meestal witte of zwart met witte kleding gedragen. Alleen een mannelijk familielid (de oudste zoon) mag de uitvaartrituelen uitvoeren. Hiervoor scheert hij zijn hoofd kaal als teken van rouw en respect.

Vooraf loopt hij eerst een aantal keer met een brandende diya (een traditioneel kommetje van klei met een watje van katoen als lont) rond de kist en raakt hiermee de mond van de overledene aan. Dit wordt de kus van de dood genoemd en staat symbool voor het lichaam dat wordt gecremeerd. Als laatste afscheid strooien de directe nabestaanden bloemblaadjes, kruiden en geparfumeerd water over het lichaam van de overledene. Daarna wordt de kist gesloten en mag de oudste zoon de kist in de oven zetten om de verbranding te starten. Het lichaam van de overledene mag niet buiten het zicht van de familie worden verbrand.

Islamitische uitvaartrituelen

Bij een islamitische uitvaart komen veel rituelen kijken en zij leven die streng na. Zo mogen moslims niet worden gecremeerd, maar moeten ze (het liefst) binnen 24 uur begraven worden. Dit is in strijd met de regels hier in België (minimaal 36 uur), maar tegenwoordig kan daar een ontheffing voor worden aangevraagd.

Het gebed op de dag van de uitvaart vindt plaats bij de moskee. Er worden buiten de moskee drie rijen gemaakt waarbij iedereen in de richting van Mekka staat. De mannen staan op de eerste rij, in het midden staan de kinderen en op de laatste rij staan de vrouwen. Na het gebed wordt de kist naar de begraafplaats gebracht. De dragers van de kist wisselen elkaar regelmatig af. Omdat het dragen van de kist wordt gezien als een goede daad willen veel mannen hierbij helpen. Het is perfect mogelijk dat je geen vrouwen ziet op de begrafenis. In sommige islamitische gemeenschappen moeten de vrouwen namelijk thuisblijven of buiten de begraafplaats wachten. Zij mogen pas een dag later het graf bezoeken. Dit hangt af van de geloofsrichting en de rituelen van de familie van de overledene. Bij een islamitische uitvaart is het niet de bedoeling om bloemen, kaarsen of andere spullen bij het graf achter te laten. In ons artikel Islamitische uitvaart: gebruiken en rituelen lees je nog meer over islamitische uitvaartrituelen.

Joodse uitvaartrituelen

Bij een joodse uitvaart is het een ritueel om het lichaam te begraven in plaats van te cremeren. Kenmerkend voor een joodse uitvaart is dat er veel somberheid heerst. Orthodoxe joden laten net zoals moslims geen bloemen toe. In plaats van bloemen worden er steentjes bij het graf neergelegd om te laten blijken dat de overledene niet vergeten wordt. Na de rouwdienst wordt de kist naar het graf gebracht, waarna de aanwezigen rond het graf staan. Eerst werpen de familieleden ieder drie scheppen aarde op de kist en vervolgens doen de overige aanwezigen hetzelfde. Bij de liberale joden mogen zowel vrouwen als mannen hieraan deelnemen, maar bij de orthodoxe joden mogen alleen de mannen dit doen.

Goed om weten is dat ze het op prijs stellen als je hen pas troost nadat de overledene is begraven. Zij vinden dat de nabestaanden zich eerst bezig moeten houden met het respecteren van de doden in plaats van het troosten van de levenden zolang het lichaam nog niet begraven is. In ons artikel Joodse uitvaart: gebruiken en rituelen lees je meer over de joodse uitvaart.

Kaapverdische uitvaartrituelen

Over het algemeen zijn Kaapverdianen Rooms-Katholiek. Er wordt meestal voor een begrafenis gekozen, maar ook cremeren is gebruikelijk. Over het algemeen zijn er geen strenge Kaapverdische uitvaartrituelen. Voor de uitvaart vindt er een mis plaats in een Rooms-Katholieke kerk. Tijdens deze mis krijgen de aanwezigen de kans om langs de open kist te lopen om voor het laatst afscheid te nemen. Dit duurt soms lang, omdat er honderden mensen aanwezig kunnen zijn. Familie is namelijk erg belangrijk bij de Kaapverdianen en het komt vaak voor dat er groepen familieleden over komen vliegen vanuit Kaapverdië. Ook kan je ervoor kiezen om een kaarsje aan te steken in de kerk met de overledene en zijn naaste familie in gedachten.

Er wordt niet zo zeer op de kleding gelet zolang je er maar verzorgd uitziet. Je zult wel merken dat er vooral zwart wordt gedragen en minder kleur tenzij dit is afgesproken. Net zoals bij uitvaartrituelen in andere culturen is het gebruikelijk dat de familie en vrienden de kist naar de laatste rustplaats brengen na de mis in de kerk. Er komt vaak veel luid gehuil en geschreeuw bij kijken. Bij de Kaapverdianen is dit onder de vrouwen zeer normaal.

Vraag altijd na wat de uitvaartrituelen in andere culturen zijn

Zoals je kon lezen zijn de uitvaartrituelen in andere culturen erg divers en zijn er verschillende zaken waarmee je rekening moet houden. Uiteraard kunnen nabestaanden wel eens afwijken van de traditionele uitvaartrituelen. Vraag daarom altijd voor de zekerheid na wat de uitvaartrituelen in andere culturen zijn of wat de persoonlijke wensen van de nabestaanden zijn met betrekking tot bijvoorbeeld kleding. Natuurlijk wordt er niet van je verwacht dat je alles precies zo doet als hen, maar hoe meer je weet, hoe meer je je kan voorbereiden en aanpassen. Voor de nabestaanden is dit ook een vorm van respect naar hen toe.