Het overgrote deel van de Caribische Nederlanders is rooms-katholiek. De Caribische uitvaart kent echter Indiaanse, Afrikaanse, christelijke en ook nog diverse traditionele gebruiken en rituelen. In Nederland wonen ongeveer 150.000 Caribische Nederlanders. Des te interessanter om meer over de Caribische uitvaart te weten te komen!
Caribische gebruiken en rituelen m.b.t. geesten
Geesten spelen bij de Caribische Nederlanders niet alleen een belangrijke rol in het dagelijkse leven, maar ook na de dood. Zo zien zij bepaalde gebeurtenissen als een teken dat er een dood aankomt. Vliegt er een zwarte of grijze vlinder ergens binnen? Dan kan dit niet veel goeds betekenen. Vóór, tijdens en na de Caribische uitvaart zijn er gebruiken en rituelen met betrekking tot geesten waar de Caribische Nederlanders zich aan houden. Wij lichten enkele van deze interessante Caribische uitvaartrituelen toe:
Manda spiritu bai
Op de achtste dag na de uitvaart worden alle ramen van het huis van de overledene open gezet. Dit wordt gedaan zodat de geest van de overledene de nabestaanden rustig kan verlaten. De Caribische Nederlanders noemen dit ‘manda spiritu bai’, wat letterlijk vertaald ‘stuur de geest weg’ betekent.
De geest vastprikken
Een oude traditie bij de Caribische uitvaart was het vastprikken van een speld in de kleding van de overledene. Volgens oude verhalen werd dit gedaan om de geest van de overledene in het lichaam vast te prikken. Omdat er geen duidelijkheid is over de herkomst van deze traditie wordt het vastprikken van spelden niet door veel Caribische Nederlanders meer uitgevoerd tijdens de uitvaart.
Verstoppen
Na het overlijden van een dierbare wordt er enige tijd geen gebruik gemaakt van de stofzuiger. Ook wordt er niks weggegooid en wordt er met water gesprenkeld in huis. Dit is een Caribisch ritueel dat de geest van de overledene ervan weerhoudt om zich in het water en voedsel te verstoppen. Ook zal de geest van de overledene door dit ritueel geen bezit nemen van het lichaam van de levenden.
Touwtje in de kist
Om er voor te zorgen dat een overledene niet blijft rondhangen bij zijn of haar kinderen worden de kinderen van de overledene met een touwtje opgemeten. Het touwtje wordt afgeknipt en samen met de dode in de kist begraven.
De uitvaart was "niet" mooi
Hoewel de Caribische Nederlanders steeds vaker kiezen voor een persoonlijke uitvaart, mag er niet gezegd worden dat de uitvaart mooi was. De uitvaart mag alleen mooi zijn voor de overledene. De Caribische Nederlanders geloven er namelijk in dat als zij uitspreken dat de uitvaart mooi was, zij de volgende zijn die komen te overlijden. Er wordt daarom liever niets over de uitvaart gezegd.
De rouwbijeenkomst
Naast deze rituelen m.b.t. tot de geesten, zijn er nog andere rituelen bij de Caribische uitvaart.
Als iemand is overleden wordt het lichaam van de overledene meestal gewassen en verzorgd door de familie. Het komt ook wel eens voor dat het door een speciale wasgroep (laba dor morto) wordt gedaan. De opbaring vindt veelal plaats in een rouwcentrum of bij een vereniging waar de overledene bij was aangesloten. Het komt ook wel eens voor dat het lichaam thuis wordt opgebaard. Bij een thuisopbaring wordt er in het huis van de overledene meestal een altaar geplaatst met een kaars, wijwater, een kruis, een olijftakje en een foto van de Heilige Familie.
Als er iemand binnen de Caribische gemeenschap komt te overlijden is het van belang dat je op rouwbezoek gaat. Als er een dierbare overlijdt wordt niet alleen de familie in Nederland er meteen van op de hoogte gesteld, maar ook familie op de Caribische eilanden. Dit wordt telefonisch gedaan en middels de Caribische kranten. Het bezoekersaantal loopt op tot in de honderden. Tijdens het rouwbezoek krijgen de gasten de kans om afscheid te nemen van de overledene. De kist blijft open zodat men een hand op het lichaam van de overledene kan leggen. Nadat je afscheid hebt genomen van de overledene loop je langs de familieleden om hen te condoleren.
Muziek is veelal onmisbaar bij een Caribische rouwbijeenkomst. Er wordt dan ook gedanst door de aanwezigen. Iedereen die dat wilt mag iets persoonlijks in de kist neerleggen dat de overledene mee in het graf neemt. Dit kunnen spullen zijn, maar ook wensen of boodschappen voor eerdere overledenen.
Een rondje met de kist
Onderweg naar de begraafplaats wordt er eerst nog even een tussenstop gemaakt bij het huis van de overledene. Het gebeurt wel eens dat men uitstapt met de kist om er vervolgens een rondje mee rond het huis te lopen. Dit moet zorgen voor een goede laatste afscheid. Eenmaal aangekomen op de begraafplaats wordt de kist door de familieleden zelf naar het graf gedragen. Zodra de kist in het graf is gezakt worden er door de aanwezigen zand, steentjes en bloemen overheen gegooid.
De laatste reis
Omdat de Caribische Nederlanders het belangrijk vinden dat het lichaam ongeschonden het graf in gaat om aan de laatste reis naar het hiernamaals te beginnen, wordt er bijna altijd gekozen voor een begrafenis en niet voor een crematie. Het komt bij de Caribische Nederlanders regelmatig voor dat er wordt gekozen voor een begrafenis in het land van herkomst. Vaak zijn daar ook de meeste familieleden en familie is belangrijk binnen de Caribische gemeenschap. Bij een begrafenis in Nederland wordt er veelal gekozen voor een begraafplaats van de kerk waarbij de overledene was aangesloten. Het is bij een Caribische uitvaart wenselijk om witte of zwarte kleding te dragen.
De Caribische uitvaart en de 'Ocho dia'
Nadat de overledene is begraven begint de ocho dia, oftewel de periode van acht dagen rouw. In deze rouwperiode van acht dagen komen de nabestaanden dagelijks bij elkaar en worden er litanieën gebeden door een voorbidster van boven de 50 jaar oud. De litanieën zijn bedoeld om God en de heiligen aan te roepen om genade en om zich te ontfermen over de overledene. Ook zijn de litanieën tijdens de ocho dia bedoeld om de nabestaanden te troosten. Na de gebeden van de voorbidster is het tijd om de emoties los te laten. Op de laatste dag van de rouwperiode wordt er niet alleen gehuild en gesproken, maar ook gegeten, gedronken en gedanst. Er vindt 40 dagen na het overlijden en op de verjaardagen van de overledene nog een herdenkingsdienst plaats.
Reacties (1)